Nhu cầu sử dụng các sản phẩm rau sạch đã trở nên phổ biến khi thực phẩm “bẩn” đã xuất hiện tràn lan trên thị trường. Ở thành phố, đặc biệt tại các khu vực đô thị, đông dân cư diện tích đất  bị hạn chế nên nhiều giải pháp trồng rau sạch đã được “nông dân thành phố” áp dụng như: Trồng rau trong thùng xốp; xây luống, tạo vườn trên sân thượng hay trồng trồng treo trên ban công. Khí canh, thực chất là một trong những phương pháp của thủy canh. Với khí canh, rễ cây lơ lửng trong không khí, được cung cấp nước và chất dinh dưỡng bằng phun sương và không khí xung quanh luôn được giữ ẩm. Nguyên tắc cơ bản của hệ thống khí canh là phun một màn sương giàu dinh dưỡng trực tiếp lên rễ hay củ. Việc phun sương thường được thực hiện theo chu kỳ từ 15 đến 30 phút 1 lần, mỗi lần phun từ 20 đến 30 giây tùy loại cây. Cây được cung cấp đủ dinh dưỡng, nước và rễ cây luôn thoáng khí, làm tăng quá trình trao đổi chất của cây so với trồng trong đất, cây trồng sẽ phát triển khỏe mạnh.

Công nghệ khí canh cung cấp đủ và đúng lúc cho cây trồng các chất dinh dưỡng cần thiết, quản lý được lượng dinh dưỡng và nước sử dụng nên tiết kiệm 95% phân bón; giảm tiêu thụ nước trong nông nghiệp so với trồng trên đất đến 90%; kiểm soát tốt môi trường, hạn chế dịch bệnh nên không cần thuốc bảo vệ thực vật; cây có thể mọc dày mà không làm ảnh hưởng đến nhau, chiếm ít không gian và có thể tăng mùa vụ quanh năm. Khí canh sử dụng công nghệ phun tưới tự động nên rất phù hợp để phát triển tại các đô thị. Hệ thống khí canh có thể dễ dàng vệ sinh khử trùng sau mỗi lần canh tác và sử dụng nhiều năm. Đặc biệt, khí canh không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật nên sản phẩm sau thu hoạch an toàn cho người sử dụng. Thành phần cơ bản của một hệ thống khí canh bao gồm: Giá đỡ được khoan lỗ trên mặt để giữ cố định và cho cây trồng phát triển bên trên và rễ sẽ nằm phía dưới giá đỡ; hệ thống cung cấp dưỡng chất gồm: bể dung dịch dinh dưỡng, máy bơm, hệ thống ống dẫn dinh dưỡng và các vòi phun dung dịch ở dạng sương mù; Hệ thống ánh sáng; Bộ điều khiển tự động.

Hệ thống khí canh được đặt trong nhà kính để đảm bảo kiểm soát tốt điều kiện môi trường.

 Một trong những ứng dụng kỹ thuật canh tác khí canh được sử dụng phổ biến hiện nay là kỹ thuật khí canh trụ đứng hồi lưu. Trong kỹ thuật này, những hốc trồng rau được thiết kế xung quanh 4 trụ đứng và cùng dùng chung một bồn chứa dung dịch. Khi trồng rau, dung dịch từ bồn chứa sẽ được phun lên các trụ đứng bằng hệ thống bơm phun tự động và cung cấp đầy đủ dưỡng chất cho rau được trồng trong các hốc. Do đó, rau được trồng theo phương pháp này không đòi hỏi quá nhiều công chăm sóc của người trồng. Bên cạnh đó, thời gian để rau sinh trưởng và phát triển nhanh hơn, năng suất thu được cao hơn so với các phương pháp thông thường.

Cây trồng phần lớn sử dụng dinh dưỡng giống nhau, nên trên cùng một trụ ta có thể trồng các loại rau khác nhau trong các hốc. Bên cạnh đó, trong từng trụ được lắp đặt hệ thống tự động bơm phun dung dịch dưỡng chất theo chu kỳ tùy thuộc từng loại cây, nên hoàn toàn không phải lo lắng về vấn đề bón phân, tưới nước hay thời tiết mà còn có thể trồng được các loại rau khác nhau. Theo các thực nghiệm cho thấy: Để trồng rau phục vụ nhu cầu gia đình 4 người thì chỉ cần khoảng 4m² cho 4 trụ là đủ. Như vậy, mô hình này rất phù hợp với nhu cầu trồng rau sạch cho nhà phố chật hẹp.

 Phan Thị Thu Thủy

   Trung tâm thông tin và ứng dụng tiến bộ KH&CN tỉnh Yên Bái.